Heydər Əliyev siyasətə yıdışı ilə nəticələnən 4 iyun qiyamının təşkilatçılarının hər biri sonradan cəzalarını aldı 

İyunun 15-i Milli Qurtuluş Günüdür. Simsar.az saytı 15 iyun tarixinin necə yarandığını təqdim edir. 

Gəncədə 1993-cü il iyun qiyamı ölkədə ictimai-siyasi vəziyyəti daha da ağırlaşdırdı. Hökumətə tabe olmayan bir qrup zabit “hərbi birlik” yaradaraq, 709 saylı hərbi hissəni Müdafiə Nazirliyinin tabeliyindən kənarlaşdırdı.

Iyunun 4-də səhər hərbi qiyamı yatırmaq üçün hökümət Gəncəyə 3 minədək canlı qüvvə, güclü hərbi texnika yeritdi. Iki qardaş üz-üzə dayandı. 709 saylı hərbi hissənin kazarmaları dağıdıldı, hərbi təyyarələr havaya qalxıb hava limanını darmadağın etdi. Lakin qiyamçılar daha fəal hərəkət etdilər. Onlar qan tökmək istəməyən qvardiyaçıları şəhədən çıxarmaq adı altında avtobusa doldurub güllələdilər. Hökumət qüvvələri məğlub edildi. Qiyamçı hərbi hissələr Bakıya doğru yeriməyə, prezidentin və hökumətin istefaya getməsini tələb etməyə başladılar və müqavimətə rast gəlmədən paytaxta yaxlınlaşdılar.

Iyunun 14-də Nəvahi yaxınlığında ordular üz-üzə dayandı. Danışıqlar nəticəsində qiyamçıları Lökbatan yaxınlığında və Şamaxı yolunun 75 kilometrliyində saxlamaq mümkün oldu. Yaranmış vəziyyətlə əlaqədar parlamentin sədri, baş nazir, üç güc nazirliyinin rəhbərləri istefaya getməyə məcbur oldular. Ölkənin qabaqcıl adamları, ziyalılar, sadə əməkçilər böyük fəlakətin yaxınlaşdığını hiss edirdilər.


Ölkəni yaranmış ağır stiuasiyadan çıxarmaq üçün bir qrup ziyalı Naxçıvana gedərək Heydər Əliyevi Bakıya – siyasətə qayıtmağa dəvət etdilər.

1992-ci il oktyabrın 16-da Azərbaycanın 91 nəfər nüfuzlu ziyalısı-alimlər, müəllimlər, jurnalistlər, hüquqşünaslar, həkimlər “Səs” qəzeti vasitəsilə Heydər Əliyevə Qurtuluş hərəkatına rəhbərlik etməsi barədə rəsmi müraciət etdi. Yeni Azərbaycan uğrunda siyasi hərəkat genişlənirdi.

Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə 1992-ci il noyabrın 21-də Naxçıvanda Yeni Azərbaycan Partiyası (YAP) təşkil edildi. AXC-Musavat iqtidarı ölkədə yaranmış təhlükəli proseslərin qarşısını almaq üçün Heydər Əliyevə müraciət etdi.

O, xalqın və respublikanın hakim dairələrinin dəvətini qəbul edib iyunun 9-da Bakıya gəldi. Bununla da daxili və xarici düşmənlərimizin bütün planları iflasa uğradı. H.Əliyev bütün təhlükələrə rəğmən Gəncəyə getdi. Hadisələrin daha faciəli nəticələrə gətirib çıxarmaması üçün lazımi tədbirlər gördü. H.Əliyevin həmin dövrdəki çıxışından: “Hadisələr dəhşətlidir. Qan tökülüb, cinayət edilib. Bunlar araşdırılmalıdır və qanunu pozmuş bütün adamlar, cinayətdə iştirak etmiş adamlar, cinayəti təşkil etmiş, hansı tərəfdən asılı olmasına baxmayaraq qanun qarşısında məsuliyyət daşımalıdırlar”.


1993-cü il iyunun 15-də Heydər Əliyev Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin sədri seçildi. Bu gün tariximizə Milli Qurtuluş Günü kimi daxil oldu. Milli Məclis 1997-ci ilin iyununda bu günü bayram elan etdi.

H.Əliyev hakimiyyətə gəlməsində mühüm rol oynamış 4 iyun qiyamının təşkilində, icrasında bu və ya digər aormada rolu olmuş bütün şəxslərin layiqli cəza almalarına nail oldu.

Simsar.az