Тар гядим шярг халгларынын милли мусиги алятляриндян биридир. О бахымдан щяр бир шярг халгы тары юз милли мусиги аляти кими тягдим етмяйя чалышыр. Мясяля ондадыр ки, тар муьамла сых баьлы олдуьу цчцн, муьамларын йаранмасында юнямли рол ойнадыьы цчцн шярг халглары тары юзlərinə hər заман доьма щесаб едиbляр.
Шяргин бир парчасы щесаб олунан Азярбайъанда, тар ифачылыьы щяля гядим вахтлардан эениш йайылыб. Azərbaycanda tарын тякмилляшмяси 19-ъу ясрдя олуб ки, бу да мяшщур тарзян Садыгъанын адыйла баьлыдыр. О бахымдан тарзянi мцасир Азярбайъан тарынын атасы щесаб етмяк олар. Мясяля ондадыр ки, устад тарзян тарла баьлы чох ъидди ислащат апарыб. Йяни тары диз цстцндян, синяйя галдырыб.
Тясадцфц дейил ки, та гядимляря бахсаг тарла баьлы шярг мцсигишцнаслары чох мараглы фикирляр сюйляйиб. Щямин мараглы фикирлярдян бири дя ондан ибарятдир ки, бязи мцсигишцнаслар тарихи мянбялярдя каманчаны инсанын цряйиня, тары ися аь ъийярляриня бянзядирляр. Щамыйа мялумдур ки, аь ъийяр инсанын няфяс органыдыр ки, бу да инсан щяйатында мцщцм рола маликдир. Эюрцн тар ня гядяр доьма олуб ки, инсан ону юз аь ъийярляриня бянзядиб. Азярбайъан тарзянлярини диэяр шярг халгларынын тарзянляри иля мцгайися етсяк эюрярик ки, бизим тарзянляр даща мцкяммял ифа тярзиня маликдиrляр. Бу да сябябсиз дейил. Чцнки Азярбайъан халгы тара мцнасибятдя даща новатор, даща йениликчи йанашма сярэиляйиб. Нятиъядя йениликляри тарын тимсалында чох уьурлу шякилдя ортайа гойа билиб. Мцгайися цчцн гейд едяк ки, мцасир Иранда тар о гядяр дя мцкяммял шякилдя, йяни биздяки кими щямин сяси чыхармыр. Амма бизим тарымыз чалынанда тамам фяргли вя явязолунмаз ащянэин шащиди олуруг.
Бу эцн Азярбайъанда тар ифачылыьы сяняти чох эениш йайылыб. Тарын щям классик, щям дя мцасир мяктяби вар. Tарын нота салынмасы чох уьурла юзцнц эюстяриб. Дащи бястякар Цзеир Щаъыбяйовдан цзц бяри бцтцн нот ясярляри тарда ифа олунур. Щямчинин, бу эцн тар бюйцк бир oркестри беля явяз едя билир. Тарла баьлы сиmфоник вя диэяр бюйцк ясярляр йараныб. Цмумиййятля заман-заман тара севэи Азярбайъан халгынын гялбиндя олуб. Мящз бу севэидян гайнагланан амиллярдян иди ки, бюйцк шаир Микайыл Мцшвиг "Оху тар" шериндя тарын эюзяллийини, Азярбайъан халгынын айрылмаз бир парчасы олдуьуну чох усталыгла ифадя едиб.
Тарын кимя мяхсус олмасы иля баьлы фикирляр мцбащисяли эюрцнся дя, бу мусиги алятинин Азярбайъан цчцн даща доьмалашмыш олдуьуну данмaг олмаз.
Бир чохларына ян азы тарихдян мялуимдур ки, 30-ъу иллярин репресийа говьасы тардан да йан кечмяйиб. Заманын дигтяси, сийаси конйуктура бу истигамятдя, йяни тарын цмумиййятля гадаьан олунмасы иля баьлы чох чалышды. Буnунла Азярбайъан халгынын юз миллилийини унутдурмаьа ъящd эюстярирдиляр. О вахт шаир Сцлейман Рцстям "Охума тар, сяни севмир пролетар" деся дя яслиндя бу мисралары цряkдян йазмамышды. Сийаси конйуктура ону беля демяйя бир нюв мяъбур етмишди. Çох кечмяди ки, тары Азярбайъан халгынdan айырмаьын мцмкцнсцз олдуьуну гябул етдиlər. Нятиъядя тар репресийадан гуртулмуш олду. Азярбайъан халгы ябядиййятя гядяр вар олдугъа, тар бизим милли алятляримизин символу олаъаг, йашайаъаг вя вар олаъаг.
DİGƏR XƏBƏRLƏR